Những ngày cuối năm, hơn 200 lò bánh tráng trong làng Mỹ Lồng (Mỹ Thạnh, Giồng Trôm, Bến Tre) sản xuất nhộn nhịp từ sáng đến tối. Đi dọc làng, mọi người sẽ thấy người dân bày la liệt những liếp bánh tráng nối dài bất tận. Cả làng thơm nồng vì mùi thơm béo của nước cốt dừa.
Theo bà Thu – chủ một lò bánh tráng ở làng Mỹ Lồng, 3 tháng cuối năm là dịp “ăn nên làm ra” của những người làm bánh tráng. Bà cho biết nhà bà làm ít, mỗi ngày chỉ tráng khoảng 60 lít bột. “Chỉ làm 3 tháng cận Tết thôi, nhà tôi cũng lãi được khoảng 1 trăm triệu đồng”, bà Thu chia sẻ.
Nhà bà Thu ở đầu làng, ngay đường lớn nên bà vừa có lò tráng vừa có sạp bán bánh. Lò bánh của bà Thu tráng đủ các loại với mức giá 3.000 – 7.000 đồng/cái.
Loại bánh này bán ra thị trường chỉ khoảng 3.000 – 7.000 đồng/chiếc, người làm cho biết có thể kiếm được cả triệu đồng/ngày
Theo những người làm bánh, tráng bánh nhìn vậy nhưng không đơn giản chút nào.
Bà Thu học làm bánh tráng từ mẹ. Hiện, bà cũng truyền nghề cho con gái. Theo bà, dụng cụ làm bánh vẫn là lò lửa, nồi nước, liếp phơi có từ xa xưa và kỹ thuật cũng vẫn như vậy, không có gì thay đổi.
Để làm nghề này, bà cho biết cần phải nhanh tay và nhanh mắt. Đôi mắt liên tục xem 2 nồi nước sôi sùng sục, tay cũng phải đảo liên tục. Khi tay vừa gỡ bánh khỏi tấm vải căng trên mặt nồi, bà lại nhanh chóng tráng lên lớp bột mới. Loạt thao tác phải hoàn thành trong 30 giây trước khi bánh quá chín, người làm gần như không có thời gian nghỉ.
Bánh tráng cần phải phơi một nắng và một sương.
Khi tráng xong, những chiếc bánh này được cho lên liếp phơi nắng nhưng không được để quá khô. Sau khi mặt trời lặn, các liếp bánh sẽ đem phơi sương lần nữa để đảm bảo độ ẩm, tránh bánh giòn dễ vỡ khi bảo quản.
Nhà bà Thúy (49 tuổi) cũng có nhiều năm làm nghề làm bánh tráng đang hối hả làm việc vào những ngày cận Tết. Mỗi ngày, bà đều phải bắt đầu công việc từ 1h sáng để kịp hoàn thành trước giờ trưa cho xong 100 lít bột mỗi ngày.
Bà Thúy cho biết nghề này đòi hỏi sự tập trung cao từ người làm nên khi làm việc, bà chỉ có thể chú ý làm việc, không thể làm thêm bất cứ việc gì khác. Vì khâu tráng sẽ quyết định phần lớn đến chất lượng của bánh, cũng là khâu khó làm nhất.
“Tráng bánh nhìn vậy chứ không đơn giản chút nào, lỗi nhịp là bánh có thể bị rách, hỏng ngay. Tôi học nghề từ bà và mẹ, thâm niên đến nay cũng gần 40 năm rồi”, bà chia sẻ.
Hiện, bà chỉ làm bánh loại 3.000 đồng/cái, mỗi ngày, bà làm ra khoảng hơn 2.000 cái bánh. Để có được số lượng này, bà phải thuê thêm nhân công, mỗi ngày bà mất khoảng 1 triệu tiền thuê nhân công. Trừ mọi chi phí, bà tính nhẩm để ra được khoảng gần 1 triệu đồng tiền lãi.
Những liếp bánh tráng đang phơi.
Chị Trang – một người thợ tráng bánh sành sỏi ở làng Mỹ Lồng, cho biết vì điều kiện gia đình không tiện mở lò, chị chọn đi làm công cho hàng xóm.
Lò bánh nơi chị Trang làm có bà chủ là thợ chính, 3 người làm công là thợ phụ. Thợ chính chỉ việc tráng bánh, thợ phụ làm những công đoạn còn lại gồm phơi, gỡ, cắt, xếp bánh.
“Hôm nào nhiều hàng tôi sẽ ngồi phụ tráng cùng bà chủ, còn lại thì sẽ làm các công đoạn phụ như: phơi, gỡ, cắt và xếp bánh. Nếu làm từ sáng đến trưa sẽ được trả công là 300.000 đồng/ngày, còn làm đến chiều thì thêm 150.000 đồng nữa”, chị Trang cười nói.
Trong hơn 200 lò bánh trong làng, có vài chục lò làm quanh năm, còn hầu hết chỉ làm những tháng cuối năm để bán cho mùa Tết. Người làm bánh chủ yếu là các bà, các mẹ. Vẫn chỉ là những nguyên liệu như bột gạo, nước cốt dừa, trứng, sữa, đường, muối, vừng, nhưng mỗi gia đình lại có một bí quyết tráng bánh riêng, được bảo tồn qua nhiều thế hệ.
Năm 2008, Mỹ Lồng đón nhận danh hiệu Làng nghề tiêu biểu Việt Nam. Năm 2018, nghề làm bánh nơi đây được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
