Video: Bảo vật bên trong chùa Ngô Xá ở Nam Định
Chùa Ngô Xá (hay còn gọi là Phi Lai tự) nằm ngay dưới chân núi Chương Sơn, thuộc thôn Ngô Xá (xã Yên Lợi, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định).
Núi Chương Sơn từng có bảo tháp Chương Sơn nổi tiếng trong lịch sử, là công trình kiến trúc Phật giáo quy mô lớn thời Lý, cách đây từ 800 năm đến hơn 1.000 năm.
Bảo tháp này được khởi dựng từ năm 1108 và hoàn thành vào năm 1117, tuy nhiên hiện nay chỉ còn dấu vết nền móng của phế tích này.
Hiện trong chùa Ngô Xá còn lưu giữ được nhiều cổ vật từ phế tích bảo tháp Chương Sơn. Trong số đó, có bức tượng Phật A Di Đà là quý giá bậc nhất.
Bức tượng này cao tổng thể khoảng 2m, được làm bằng đá nguyên khối, màu xám, thô ráp (đá cát), đặt ở phía sâu trong Hậu cung.
Phần tượng Phật cao 92 cm, rộng 72 cm, đường kính bệ sen 76 cm; được tạc bằng đá nguyên khối, sơn thếp vàng, ngồi trong tư thế thiền định, hai đầu gối khuỳnh rộng, thế ngồi hơi dướn mình ra phía trước.
Tượng có khuôn mặt và dáng hình nam giới, tóc xoắn ốc, giữa đỉnh đầu có một khối u nổi (nhục khấu), tai giống người thực, to nhưng không chảy.
Khuôn mặt hình trái xoan, mắt nhìn xuống, sống mũi thẳng, nhân trung lớn có hai vòng tròn ở hai bên, miệng mím nhẹ, cổ cao ba ngấn. Đầu và thân tượng ghép với nhau bằng mộng (có thể tháo rời).
Thân tượng thon, bụng mảnh dẹt, mặc pháp y với hai lớp áo mỏng bó xát người, xếp thành nhiều nếp. Thân tượng liền khối với cổ bệ.
Phần bệ tượng cao 108 cm. Đài sen dùng để đặt tượng hình tròn dẹt, mặt ngoài tạo 2 lớp cánh sen nổi ôm sát nhau. Lớp cánh trên to mập, cứ một cánh to xen một cánh nhỏ. Lớp dưới cánh dài nhỏ, bố trí so le với lớp trên.
Trên mặt các cánh sen chạm nổi hình một đôi rồng chầu, thân hình mềm mại, đầu hướng lên trên, với các chi tiết hoa văn dày đặc được chạm đục tinh tế.
Trải qua thăng trầm của lịch sử, một số cấu kiện đá trên bệ tượng đã bị bào mòn, hư hỏng nhẹ.
Tuy vậy, đây vẫn là một trong hai pho tượng Phật thời Lý bằng đá còn nguyên vẹn nhất của Việt Nam, cùng thời với tượng Phật bằng đá ở chùa Phật Tích (tỉnh Bắc Ninh).
Ngày 30/12/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2599 công nhận Bảo vật Quốc gia cho tượng Phật A Di Đà chùa Ngô Xá.
Đây là bức tượng Phật A Di Đà bằng đá còn nguyên vẹn bậc nhất Việt Nam và đã được công nhận là Bảo vật Quốc gia.
