Dự thảo tờ trình Luật Việc làm sửa đổi được lấy ý kiến trong hai tháng, bắt đầu từ 15/3. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, cơ quan soạn thảo, đề xuất sửa đổi theo hướng lao động đóng tối đa 1% lương tháng, chủ sử dụng đóng tối đa 1% quỹ tiền lương tháng trên tổng số lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Nhà nước hỗ trợ tối đa 1% từ ngân sách.
Luật hiện hành quy định lao động và chủ doanh nghiệp đóng cố định vào Quỹ mỗi tháng 1% tiền lương và tổng quỹ lương. Đây là chế độ bù đắp một phần thu nhập của lao động khi mất việc, hỗ trợ học nghề, duy trì hoặc tìm việc làm mới.
Cơ quan soạn thảo cho rằng quy định trên chưa được điều chỉnh linh hoạt lúc thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, trong khi nguồn kết dư lớn. Đơn cử gói hỗ trợ 38.000 tỷ đồng trích từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp ban hành năm 2021 trên thực tế chi trả cho gần 13 triệu lao động và hơn 346.000 doanh nghiệp.
Lao động làm hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại TP HCM, tháng 7/2023. Ảnh: Thanh Tùng
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cũng đề xuất bỏ lương cơ sở làm căn cứ tính tối đa số tháng hưởng trợ cấp thất nghiệp mà chỉ giữ lương tối thiểu vùng. Cụ thể, mức hưởng trợ cấp thấp nghiệp hàng tháng bằng 60% bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thôi việc, tối đa không quá 5 lần lương tối thiểu vùng.
Thời điểm lao động nhận trợ cấp thất nghiệp cũng được đề xuất sớm hơn, vào ngày thứ 11 kể từ khi nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thay vì ngày 16 như hiện hành.
Với tiền lương bình quân đóng BHTN đạt khoảng 5,56 triệu đồng giai đoạn 2022-2023, trợ cấp thất nghiệp người lao động nhận được khoảng 3,3 triệu đồng mỗi tháng.
Kiến nghị giảm mức đóng, tăng tiền hưởng BHTN được doanh nghiệp liên tục đề xuất trong thời gian qua. Khi góp ý cho dự án Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, 13 hiệp hội doanh nghiệp đã xuất giảm mức đóng BHTN của chủ sử dụng lao động xuống 0,5% và lao động 0,5% thay vì cố định như hiện hành. Các cấp đồng thời nghiên cứu lộ trình giảm tiếp cho phù hợp thực tế.
Phía người lao động kiến nghị tăng tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp vì cho rằng mức hưởng trên 60% bình quân tiền lương đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc như hiện nay là quá thấp. Song Ban soạn thảo chưa tính tới điều chỉnh mức hưởng trợ cấp khi sửa luật lần này.
Chính sách bảo hiểm thất nghiệp thực hiện từ năm 2009, gồm các chế độ trợ cấp thất nghiệp, tư vấn giới thiệu việc làm, hỗ trợ học nghề và bảo hiểm y tế. Đây được coi là công cụ "chống sốc" cho nền kinh tế do tình trạng thất nghiệp gây ra.
Nguồn quỹ đến từ các khoản đóng góp của giới chủ và lao động, Nhà nước hỗ trợ, tiền sinh lời của hoạt động đầu tư quỹ và nguồn thu hợp pháp khác. Nhóm tham gia là lao động khu vực chính thức, có hợp đồng, chi trả theo nguyên tắc "có đóng - có hưởng".
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đề xuất mức đóng bảo hiểm thất nghiệp linh hoạt, lao động và doanh nghiệp tối đa 1% thay vì cố định mỗi bên 1% như hiện nay.
